Skip to main content

Een winterdepressie; heb jij hem weleens gehad? Het is een staat van zijn die alleen voorkomt vanaf de herfst tot en met het vroege voorjaar. Volgens het depressieplatform MIND hebben ongeveer 8,5% van de Nederlanders jaarlijks last van een winterdepressie, ook wel winterdip of herfstdip genoemd. Omgerekend zijn dit ongeveer 1,5 miljoen mensen, oftewel het aantal inwoners van Amsterdam en Rotterdam bij elkaar.

Wat voor klachten heb je bij een winterdepressie?

Iedereen ervaart een winterdepressie op een andere manier, maar er zijn wel een aantal klachten die overeenkomen. Deze klachten duren minstens 14 dagen en kunnen ook plotseling verdwijnen als bijvoorbeeld de zon weer gaat schijnen. Later in deze blog wordt duidelijk waarom.

De belangrijkste klachten bij een winterdepressie:

  • Je voelt je somber.
  • Je bent moe.
  • Je wilt veel slapen.
  • Je hebt vooral trek in zoetigheid en eten met veel koolhydraten.
  • Je hebt minder zin in sociaal contact.
  • Je hebt minder zin om activiteiten te ondernemen.

Volgens de Ayurvedische geneeskunde en natuurgeneeskunde is het heel normaal om jezelf in de winter terug te trekken. Het is het seizoen van bezinning en ontspanning. Het is dus niet erg om een winterdepressie te hebben, maar het is natuurlijk niet fijn. Je wilt als mens gewoon te allen tijde energiek en ondernemend zijn.

Hoe krijg je een winterdepressie?

Er zijn een aantal factoren die zorgen dat je last krijgt van een winterdip. De belangrijkste factor is licht. In het najaar zijn de dagen korter: de zon komt laat op en gaat weer vroeg onder. Daarnaast kan het dagen achter elkaar bewolkt zijn en zien we geen zonlicht. Dit zorgt in ons lichaam voor:

  • Een verstoorde biologische klok: in het najaar zitten we meer binnen in kunstlicht waarbij blauw licht dominant is. Hierdoor krijgen we het volledige lichtspectrum, dat de zon wel heeft, minder binnen via onze ogen. Dit leidt tot een verstoring van onze biologische klok.
  • Verminderde aanmaak van serotonine: in je hersenen wordt serotonine aangemaakt aan de hand van zonlicht. De stof serotonine zorgt in je hersenen onder andere voor een positief gevoel. Bij een tekort aan zonlicht, wordt er ook minder serotonine aangemaakt en kan je je daarom somber voelen.
  • Langdurige aanmaak van melatonine: de stof melatonine zorgt er onder andere voor dat je ’s avonds goed in slaap kunt vallen. De aanmaak van melatonine wordt normaal gesproken in de ochtend verminderd als we natuurlijk daglicht/zonlicht zien. Maar in het najaar is het ’s ochtendsvroeg vaak nog donker als we bijvoorbeeld naar ons werk moeten en vervolgens zitten we binnen waardoor we nauwelijks tot geen natuurlijk daglicht zien. Hierdoor blijft melatonine teveel aanwezig en daarmee ook een moe en slaperig gevoel.
  • Minder sociaal contact en minder activiteiten: door kou, regen en sneeuw blijven we voornamelijk binnen in de winter. Het zorgt er ook voor dat we minder zin hebben om eropuit te gaan, waardoor we minder sociale activiteiten plannen. Dit draagt vaak ook bij aan een somber gevoel.

Is een daglichtlamp dé oplossing?

De afgelopen jaren zijn er meerdere onderzoeken gedaan naar het effect van een daglichtlamp op een winterdepressie. De resultaten van deze onderzoeken zijn niet eenduidig, waardoor we niet met zekerheid kunnen zeggen dat het daadwerkelijk klachten vermindert bij een winterdepressie. De daglichtlampen die bijvoorbeeld worden verkocht bij bol.com hebben een lichtsterkte van 10.000 lux. Dit komt overeen met daglicht/zonlicht op een bewolkte dag. Echt direct zonlicht op een onbewolkte dag is bijvoorbeeld 100.000 lux. Bij een daglichtlamp is er dus alleen gekeken naar de overeenkomende lichtsterkte van de zon, maar niet naar het volledige spectrum van zonlicht. Dit volledige spectrum is juist belangrijk voor je biologische klok. 

In de afbeelding hierboven zie je dat blauw licht voornamelijk domineert bij een standaard daglichtlamp. Bij zonlicht is het blauwe licht altijd in balans met het rode licht of domineert juist het rode licht, maar nooit andersom, zie afbeelding hieronder. Dit zorgt ervoor dat een daglichtlamp juist meer zorgt voor een verstoring in je biologische klok en geen helende werking heeft op een winterdepressie.

Waarom voelen sommige mensen zich dan beter door een daglichtlamp? Het dominante blauwe licht van de daglichtlamp zorgt ervoor dat je meer cortisol aanmaakt. Hierdoor word je meer alert en krijg je een korte energieboost. Vooral als je de daglichtlamp in de ochtend gebruikt, kan dit het gevoel geven dat de lamp echt voor verbetering zorgt.

De beste oplossing tegen een winterdepressie

Als je last hebt van een winterdepressie, dan is daglicht de beste remedie. Op een bewolkte dag heeft de zonlicht ook een lichtsterkte van 10.000 lux en het bevat het volledige spectrum. Hierdoor krijgt je biologische klok de juiste informatie binnen en raken hormonale processen niet verstoord.

Handige tips tegen een winterdip:

  • Vermijd het blauwe licht in kunstlicht als de zon onder is. Gebruik een anti-blauwlicht bril of roodlicht lampen.
  • Check hoe laat de zon opkomt en ga dan minstens voor 15 minuten naar buiten. Doe dit zonder (zonne)bril en lenzen. Deze objecten filteren namelijk het zonlicht, waardoor je biologische klok niet alle informatie binnenkrijgt.
  • Zorg dat je minstens drie keer naar buiten gaat: ’s ochtends, ’s middags en voordat de zon ondergaat. Zonlicht verandert gedurende de dag en door deze in-checkmomenten zorg je ervoor dat je biologische klok zoveel mogelijk informatie binnenkrijgt; en met de juiste timing hormonale processen kan aansturen.
  • Activeer de rode filter op je telefoon en laptop. Handig voor in de ochtend en avond als de zon onder is.